معرفی ساز زیبای ماندولین(Mandolin)
آشنایی با ساز ماندولین
ماندولین سازی است کوچکتر از گیتار و تا حدی گلابی شکل، دارای هشت سیم است که دو به دو به هم جفت شدهاند که چهار زوجسیم تشکیل میدهند و رایجترین کوک برای این سیمهای جفت، فاصله پنجم درست است.معرفی ساز زیبای ماندولین(Mandolin) با ما همرا باشید
این ساز از خانواده لوت است و از حدود سال ۱۶۰۰ به ایتالیا برده شد. ماندولین با مضراب یا زخمه انگشتان نواخته میشود. نه فقط قادر به اجرای نتهای کوتاه جدا است، بلکه سیمهای زوج آن امکان تعادل بسیار سریع بین دو نت هم فاصله را به وجود میآورد به طوری که افهٔ نسبتاً طویل با نوعی ترمولو منتج میگردد. صفحه انگشتگذاری آن پردهبندی شدهاست.
ماندولین (mandolin يا mandoline) يك ساز زهي از خانواده لوت است. اين ساز در قرن 18ام در ايتاليا و آلمان از ساز ماندورا (mandora) مربوط به قرن 16ام گرفته شده است.
شكل و اندازههای مدرن اين ساز قوياً توسط سازنده ساز پاسكال ويناچيا (Pasquale Vinaccia) از ناپل تغيير كرد.
این ساز داراي چهار جفت سیمهای فلزي است كه بهوسیله يك سر دسته (همانند سر دسته گيتار) روي نواك ويولن (g–d′–a′–e) كوك میشود. گوشیها در پشت جعبه گوشي قرار دارند.
بدنه گلابیشکل عميقاً منحني شده است، صفحه انگشت گذاري داراي 17 پرده است كه كمي بالا آورده شده است.
سیمها به انتهاي ساز متصل شدهاند. در عریضترین قسمت ساز خرك قرار دارد شكم به سمت پائين زاویهدار شده است، كه فشار سیمها را روي خرك افزايش داده كه يك صداي عالي با قدرتي فوقالعاده به آن داده است.
نوعي از ماندولين كه در گروههای سازهاي زهي بلوگراس امريكايي نواخته میشود نسخهای از اين ساز با عمق كم و با پشت صاف است.
حركت سريع مضراب (زخمه) در ميان هرکدام از جفت سیمهای همصدا (unison) يك ترمولو (tremolo) مشخصه ايجاد میکند. يك صفحه پوستهای در اطراف حفره صداي بیضیشکل شكم ساز را از صدمه ديدن با زخمه حفظ میکند.
نواختن و ساختن ساز ماندولين در اواخر قرن 19 ام و اوايل قرن 20 ام در اروپا و آمريكاي شمالي و جنوبي رونق يافت. در قرن 20 ام این ساز در يك خانواده از اندازهها از سوپرانو تا كنترباس ساخته شد.
قطعات ساخته شده براي ماندولين شامل يك كنسرتو توسط آنتونيو ويوالدي، سرنيد (serenade) در اپراي موتزارت دان جيوواني (Don Giovanni-1787) و پارتهایی از باله ايگور استراوينسكي (Igor Stravins) آگون (Agon-1957) است.
ساز ماندولین یکی از انواع سازهای زخمه ای است که در رده بندی دانش سازشناسی زیر مجموعه ای از سازهای زهی محسوب می شود.
ماندولین در مجموع دارای 8 سیم فلزی با طول کاملا یکسان و قطر متفاوت است که به صورت 4 جفت از پایین به بالا و با الگوی افزایشی قطر سیمها شماره گذاری و به ترتیب زیر کوک می شوند.
سیم 8 ← G3
سیم 7 ← G3
سیم 6 ← D4
سیم 5 ← D4
سیم 4 ← A4
سیم 3 ← A4
سیم 2 ← E5
سیم 1 ← E5
نت نویسی ماندولین با کلید سل صورت می گیرد و قابلیت اجرای هارمونی ، ریتم و خطوط ملودی را دارد.
سیمهای نازک فلزی این ساز مانند گیتار آکوستیک نوازندگی با ناخن و بدون استفاده از پیک یا مضراب را غیر ممکن می کند.
ساختمان و صدا دهندگی ساز ماندولین
شکل ماندولین اشک مانند، دایرهای و یا تخممرغی است و سوراخ صدای آن میتواند شبیه F یا دایرهای شکل باشد، دسته آن پردهگذاری شده و قسمت پشتی آن یا مسطح و یا دایرهای شکل است.
سیمهای دست باز ماندولین
معمولترین شکل کوک این ساز همانند ویلن از بم به زیر به صورت سل-ر-لا-می است. این ساز توانایی تولید صداهای طولانی که از ویلن تولید میشود را ندارد و این مشکل به وسیله نواختن ترمولو (همان تکنیکی که در تا و سه تار به آن ریز گفته میشود) برای نواختن آکوردها ونتهای طولانی حل شدهاست.
آثار عمده برای ماندولین
ساز ماندولین گاهی در ارکسترهای اپرایی به کار رفته است مانند اپرای اتللو اثر وردی. آنتونیو ویوالدی یک کنسرتو برای یک ماندولین (کنسرتو در ر ماژور اپوس ۶ شماره ۳) و دو کنسرتو برای دو ماندولین ساختهاست.
موتسارت در اپرای دون جوان از آن استفاده کردهاست و بتهوون نیز چند سوناتین برای آن نوشتهاست، پاگانینی هم چند سرناد برای این ساز با همراهی گیتار ساختهاست.
تاریخچه ساز ماندولین (Mandolin)؛
ماندولین از خانواده لوت است امروزه انواع مختلف این ساز از نسل ماندولين ناپلي هستند كه در طي قرن 18 ام در ناپل توسعه يافتند. امروزه ماندولينهاي پشت کاسهای شباهت زيادي به سازهاي ايتاليايي اوليه دارند و در ژانرهاي فولکلور و كلاسيك متداولاند. در اواسط قرن 19ام این ساز چندان طرفداري نداشت.
محبوبيت دوباره ماندولين در اوايل قرن بيستم منجر به توسعه اشكال و طرحهای مختلف از این ساز مدرن امروزي گرديد.
بيشتر پیشرفتهای صورت گرفته روي ماندولین در آمريكا رخ داد زمانی که سازندگان ساز در آمريكا شروع به ساخت ماندولينهاي با پشت صاف و سطح بالايي خميده شدند.
دو شخصيت كليدي نقش اساسي در خلق ماندولينهاي مدرن مورد استفاده در ژانرهاي بلوگراس، كانتري، بلوز و گروههای jug (jug-band) شدند: اورويل گيبسون (Orville Gibson) و مهندس آكوستيك ليود لوار (Lioyd Loar). اين دو شخصيت سبك F يا فلورانسي (Florentine) و ماندولينهاي گلابیشکل سبك A كه ما امروزه میشناسیم.
بسياري از این ساز ها آكوستيك كنوني از نسل سازهاي ساختهشده توسط گيبسون (Gibson) هستند.
اگر گيبسون/لوار مسئول طراحیهای ماندولین های مدرن هستند، يكي از اهالي كنتاكي آمريكا به نام بيل مونرو (Bill Mobnroe) روشي كه این ساز نواخته میشد را تعريف كرد.
ماندولين F-5 ساخت لوار (Loar) كه مونرو آن را در سال 1943 در يك آرايشگاه فلوريدايي خريد ماندولين اصلی مورد استفاده در ژانر بلوگراس گرديد و سبك نواختن مونرو كه آمیزهای از ليدهاي نوع فيدل با آكوردهاي قوي پركاسيو بود استاندارد طلايي براي نوازندگان ژانرهاي كانتري آمريكايي، بلوگراس و موسيقي فولکلور آمريكايي گرديد.
بعدها نوازندگان و موسيقيدانان حيطه ماندولين را به ساير فرمهای موسيقيايي گسترش دادند.
بهویژه نوازنده سبك كانتري جترو برنس تطبیقپذیری اين ساز را با بكار بگيري کوکهای جز (jazz) و سوينگ (swing) غربي نشان داد.
امروزه نوازندگاني همانند كريس تايل (Chris Thile)، ديويد گريسمن (David Grisman)، مارتي استوارت (Marty Stuart)، وينس گيل (Vince Gill)، سم بوش (Sam Bush)، و يو سرينيواس (U. Srinivas) مرزهاي استفاده از اين ساز را تا موسيقي پاپ، راك و حتي موسيقي كارناتيك (carnatic) هندي گسترش دادند.
ساختمان و صدادهندگی
شکل ماندولین اشک مانند، دایرهای یا تخممرغی است و سوراخ صدای آن میتواند شبیه F یا دایرهایشکل باشد، دستهٔ آن پردهگذاری شده و قسمت پشتیِ آن یا مسطح یا دایرهایشکل است.
معمولترین شکل کوک این ساز همانند ویولن از بم به زیر به صورت سُل-رِ-لا-می است. این ساز توانایی تولید صداهای طولانی را که از ویولن تولید میشود ندارد، و این مشکل به وسیلهٔ نواختن ترِمولو (همان تکنیکی که در تار و سهتار به آن «ریز» گفته میشود) برای نواختن آکوردها ونتهای طولانی حل شدهاست.
آثار عمده برای ماندولین
این ساز گاهی در ارکسترهای اپرایی به کار رفتهاست؛ مانند اپرای اُتِلو اثر جوزپه وردی. آنتونیو ویوالدی یک کنسرتو برای یک ماندولین (کنسرتو در ر ماژور اُپوس ۶ شمارهٔ ۳) و دو کنسرتو برای دو ماندولین ساختهاست.
موتسارت در اپرای دون ژوان از آن استفاده کردهاست و بتهوون نیز چند سوناتین برای آن نوشتهاست. نیکولو پاگانینی هم چند سرناد برای این ساز با همراهی گیتار ساختهاست.
در مجموعه مارسین علاوه بر خرید صنایع دستی می توانید خرید انواع ساز را نیز تجربه کنید.
