آثار تاریخی ایران در موزه لوور

از جمله برجسته‌ترین آثار ایران در موزه لوور تکه‌هایی از پرسپولیس و آثار باستانی هستند که از کاوش های باستان شناسان در منطقه شوش به دست آمده و آشكار یا پنهان به فرانسه منتقل شده‌اند . سرستون های تخت جمشید نیز به صورت کامل و دست نخورده در این بخش به چشم می‌خورند. تاسف آور است كه بگوییم مهم‌ترین بخش های تخت جمشید ما در این موزه قرار دارد. حتی نقل می‌كنند بعضی سنگها و سنگ نوشته‌هایی كه در این موزه قرار دارد در سراسر تخت جمشید دیده نمی‌شود . در حالی‌كه از تخت جمشید به موزه لوور برده شده‌اند.

به غیر از بخش های عظیمی از پرسپولیس و سرستون های زیبای آن، آثار عتیقه و باستانی دیگر نیز در موزه به چشم می‌خورد . سه صفحه از شاهنامه، کاسه‌های گلی متعلق به دوران مختلف، بز بالدار طلایی و نقاشی های نفیسی از دوران صفویه و مجسمه‌های سنگی، نقش برجسته‌ها وکتیبه‌های داریوش بزرگ و… آثاری که یا به عنوان هدیه به پادشاهان خارجی تقدیم شده اند یا به نحوی به غارت رفته‌اند.

تعدادی از سنگ‌ها و آثار حجیمی كه از تخت جمشید به موزه لوور آورده شده فقط با تریلر و جرثقیل های بزرگ امروزی قابل حمل و نقل است. اما آنچه در برخی روایات وجود دارد اینکه به نظر می‌رسد این اجسام از طریق کشور عراق به پاریس حمل شده‌اند. اما همیشه این سوال برای بیننده پیش می‌آید که آیا ما در زمان دزدیده شدن آثار تاریخی ایران توسط بیگانگان خواب بوده ایم؟ چه كسانی در زمان كدام دولتها و چگونه این آثار را از ایران به فرانسه برده اند … ؟

برخی آثار سرشناس در موزه لوور

۱.سنگ‌ نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا

۲.سنگ‌ نگاره زن عیلامی و ندیمه

۳.سنگ‌ نگاره بز با دم ماهی از آثار دوره ایلامی

۴.تندیس ناپیرآسو

تندیس ناپیرآسو یکی از آثار به جا مانده از تمدن عیلام است. ملکه ناپیرآسو همسر اونتاش ناپیریشا پادشاه عیلام می‌باشد که در شوش یافت شده است.

۵.تخته بازی ۵۸ خانه

تخته بازی ۵۸ خانه از آثار باستانی عصر آهن است که در تپه سیلک کاشان توسط رومن گیرشمن در سال ۱۹۳۷ (میلادی) کشف گردید.

۶.تندیس فاخته لاجوردی

تندیس فاخته لاجوردی از آثار باستانی موبوط به دوره عیلامی می باشد.

۷.نقش برجسته آجری شیر کاخ آپادانا شوش

۸.تابلو مراسم نیایش راهبه‌‌های آفتاب

فلزنگاره نیایش آفتاب یا تابلو مراسم نیایش راهبه‌های آفتاب از اشیای کشف شده دوران عیلام میانه می‌باشد و قدمت آن به سدهٔ ۱۲ پیش از میلاد بر می‌گردد.

۹.کتیبه داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش

کتیبه داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش، یکی از الواح ارزشمندی است که متعلق به دوران هخامنشیان می‌باشد. این لوح در یکی از دروازه‌های کاخ آپادانای شوش کشف شده‌است.

۱۰.صدف‌نوشته اکدی

صدف‌نوشته آکدی یکی از اشیای باستانی است که متعلق به دوران اکد می‌باشد.

دیگر آثار باستانی ایرانی در موزه لوور

در بخش ایرانی موزه لوور شمشیرهایی از طلا و نقره متعلق به عصر دیلمیان و ساسانیان ، ظروف غذاخوری ساسانیان ، هزاران قطعه وسایل طلا و نقره و برنز متعلق به آشپزخانه ، لوازم كشاورزی ، صنعتی ، قالیبافی ، پولهای رایج ، مهرها ، ظروف شرابخوری ، گردنبند و دیگر كالاهای عتیقه و زیرخاكی ریز و درشت متعلق به ادوار هخامنشی ،‌اشكانی ، ساسانی و حتی دوره‌های قبل از آن دیده می‌شود.

خیلی از قطعات موجود مربوط به صدها سال قبل از میلاد مسیح است. كتیبه‌ها، سنگ نبشته‌ها، وسایل آرایشی، شمعدان، قلمدان، ظروف میوه خوری، تنور نان پزی همراه با مجسمه‌هایی از ملكه‌های حكومت‌های باستانی ایران، رسم الخط‌های میخی و خطوط رایج قبل از آن كه بر سطوح سنگی منقوش است در موزه لوور دیده می‌شود. آثاری هم از شهر کاشان در این موزه موجود است.

آثار سفالین و فرش و گلیم کاشان در یک قاب شیشه‌ای در وسط یکی از سالن‌ها به نمایش گذاشته شده است .

نكته دیگری كه در هنگام مشاهده‌ی اشیا و آثار تاریخی و فرهنگی ایران علارغم ناراحتی و اندوهی که به هر ایرانی دست می‌دهد حائز اهمیت است طریقه‌ی نگهداری این آثار در این موزه‌ی بزرگ است اگرچه بسیاری از آثاربزرگ فرهنگی و تاریخی کشورمان در بزرگ ترین موزه ها به نمایش درآمده ولی این نشان از میزان اهمیت این آثار در سرزمین خود است چرا که هر اثری با محیط خود تعریف می‌شود و هویت هر اثر در محیط سرزمینی خود ارزش واقعیه خود را دارا است واین موضوع برای تمامی افراد متخصص در این حوزه در تمام دنیا تعریف شده است.پس وظیفه‌ی هر ایرانی و تمامی مسئولین کشورمان بر این است که قدر این‌ آثار را بیش از پیش بدانیم و در حرمتگذاری بر آنها بسیار کوشا باشیم .

نگاهی به سابقه تاراجگری فرانسوی ها در ایران

گفته می‌شود در اواسط قرن نوزدهم میلادی دو محقق فرانسوی، به نام‌های پاسکال کوست (آرشیتکت) و اوژن فلاندن (نقاش) به همراه سفیر فرانسه وقت- ادوارد ساسی- از طرف آکادمی هنرهای زیبای فرانسه برای مطالعه آثار باستانی و هنری به ایران سفر کردند. آنها طی اقامتی دو ساله آثار باستانی مناطق کنگاور، همدان، فیروزآباد، فسا، طاق تیسفون، نقش رستم، پاسارگارد و پرسپولیس را کشف و آنها را آشكار یا پنهان به فرانسه منتقل کردند و سپس نتیجه مطالعات و تحقیقاتشان را به صورت گزارش و به همراه عکس در سفرنامه های خود به ثبت رساندند. پس از آنها کاوش و حفاری در منطقه باستانی شوش به دست یک انگلیسی به نام ویلیام کنت لافتوس صورت گرفت.

بنا به روایتی او از اولین کسانی است که اطلاعات دقیقی درباره شوش و به خصوص تالار آپادانا به دست آورد. اما کاوش های او در نزدیکی قبردانیال نبی(ع) (به علت تخریب اموال) با خشم مردم مواجه شد و ناتمام ماند. ۲۰ سال بعد (سال ۱۸۸۱) یک زوج فرانسوی به نام‌های مارسل و جین دیولافوی تحقیقات لوفتوس انگلیسی را ادامه دادند. مارسل به عنوان مهندس راه در الجزایر کار می کرد و در سفرهای متعددی که داشت، با هنر و آثار باستانی شرق آشنا شد و در سال ۱۸۸۱ از طرف وزارت علوم فرانسه، مامور انجام مطالعه روی هنر و تاریخ ساسانی شد. او به همراه همسرش که مسئولیت عکاسی و ثبت وقایع را بر عهده داشت تحقیقات خود را از ارمنستان شروع کرده و سپس از تبریز و میانه گذشت و به تهران آمد و مورد استقبال دکتر تولوزان، طبیب دربار ناصرالدین شاه قرار گرفت.

گفته می‌شود در اواسط قرن نوزدهم میلادی دو محقق فرانسوی، به نام‌های پاسکال کوست (آرشیتکت) و اوژن فلاندن (نقاش) به همراه سفیر فرانسه وقت- ادوارد ساسی- از طرف آکادمی هنرهای زیبای فرانسه برای مطالعه آثار باستانی و هنری به ایران سفر کردند. آنها طی اقامتی دو ساله آثار باستانی مناطق کنگاور، همدان، فیروزآباد، فسا، طاق تیسفون، نقش رستم، پاسارگارد و پرسپولیس را کشف و آنها را آشكار یا پنهان به فرانسه منتقل کردند و سپس نتیجه مطالعات و تحقیقاتشان را به صورت گزارش و به همراه عکس در سفرنامه های خود به ثبت رساندند. پس از آنها کاوش و حفاری در منطقه باستانی شوش به دست یک انگلیسی به نام ویلیام کنت لافتوس صورت گرفت. بنا به روایتی او از اولین کسانی است که اطلاعات دقیقی درباره شوش و به خصوص تالار آپادانا به دست آورد.

اما کاوش های او در نزدیکی قبردانیال نبی(ع) (به علت تخریب اموال) با خشم مردم مواجه شد و ناتمام ماند. ۲۰ سال بعد (سال ۱۸۸۱) یک زوج فرانسوی به نام های مارسل و جین دیولافوی تحقیقات لوفتوس انگلیسی را ادامه دادند. مارسل به عنوان مهندس راه در الجزایر کار می کرد و در سفرهای متعددی که داشت، با هنر و آثار باستانی شرق آشنا شد و در سال ۱۸۸۱ از طرف وزارت علوم فرانسه، مامور انجام مطالعه روی هنر و تاریخ ساسانی شد. او به همراه همسرش که مسئولیت عکاسی و ثبت وقایع را بر عهده داشت تحقیقات خود را از ارمنستان شروع کرده و سپس از تبریز و میانه گذشت و به تهران آمد و مورد استقبال دکتر تولوزان، طبیب دربار ناصرالدین شاه قرار گرفت.

کنت جی. ام. دو مورگان» از دیگر فرانسویانی بود که طی این دوره تکه های دیگری از تخت جمشید را به فرانسه منتقل کرد. دو مورگان باستان‌شناسی معروف بود که در مصر کار می‌کرد. در سال ۱۸۹۸ دو مورگان به همراه کشیشی به نام« شیل» که با فرهنگ ایران آشنا بود و زبان عیلامی می‌دانست به شوش رسید. دو مورگان چهار سال در شوش به کاوش‌های باستان‌شناسی پرداخت و ۱۲۰۰ کارگر را به کار گرفت. یافته‌های او که ۵۰۰۰ اثر باستانی بود در ۱۸۳ بسته به پاریس فرستاده شد و در سالن ایران موزه لوور جای داده شد. برخی یافته‌های اولیه او در نمایشگاه ۱۹۰۰ پاریس به نمایش گذاشته شد.

معروف‌ترین قطعه‌ای که دو مورگان به فرانسه منتقل کرده است لوح حمورابی پادشاه کلده و عیلام است که مجموعه قوانین اجرایی ایران در سی قرن قبل از هجرت بوده است. یافته‌های دو مورگان کشفیاتی حقیقتا شگفت‌آور از بخش پیش از تاریخی ایران به نام عیلام است که پایتختش شهر تاریخی شوش بوده و دو مورگان پیشینه آن را حدود ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده است. دو مورگان کاوش‌های کمتری در ری، که نزدیک تهران واقع شده نیز انجام داد ولی کار او بر شوش متمرکز بود.

پس از ناصرالدین شاه پسرش مظفرالدین شاه نیز در تاریخ ۱۱ آگوست ۱۹۰۰ در حین بازدید از پاریس پیمانی امضا کرد که بر اساس آن حق انحصاری و دائمی کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران به فرانسه اعطا گردید. امضا‌كننده فرانسوی وزیر امور خارجه فرانسه«اس. دلكس» بود. در مقدمه این پیمان آمده بود كه: «نظر به روابط مودت‌آمیزی كه از دیرباز میان ایران و فرانسه وجود داشته است؛ و با توجه به قراردادی كه بین این دو كشور در تاریخ ۱۶ ذی‌القعده ۱۳۱۲ (۱۲ مه ۱۸۹۵) بسته شده است؛ و نیز با توجه به دستخط اعلیحضرت مظفرالدین شاه در تاریخ جمادی‌الاول ۱۳۱۵، دولت ایران حق انحصاری و دائمی كاوش در سراسر ایران را به دولت جمهوری فرانسه واگذار می‌كند.» بر اساس این قرارداد نمایندگان فرانسه اجازه كاوش در سراسر ایران به جز مكان‌های مقدس مانند مسجد‌ها و آرامگاه‌های مسلمانان را به دست آوردند.

روند واگذاری اختیار غارتگری آثار باستانی و اشیاء عتیقه در دوران پهلوی نیز متوقف نشد. سه سال پس از كودتای رضاشاه روزنامه «ایران» در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۰۳ درگزارشی مستند نوشت دولت فرانسه هر سال یكصد هزار فرانك هزینه صرف تامین حقوق ۵۰۰ كارگر می‌كند كه برای فرانسوی‌ها در اراضی منطقه شوش به كار حفاری جهت كشف آثار و اشیای عتیقه مشغول هستند. «ایران» می‌نویسد نبود مفتش در موقع اینگونه حفاری‌ها سبب از دست رفتن بسیاری از اشیاء عتیقه و از جمله مسكوكات طلا و نقره می شود./ هدایت الله بهبودی، روزشمار تاریخ معاصر ایران ، ج ۴ ص ۶۸

در ۹ اردیبهشت ۱۳۰۷ مجلس شورای ملی پیشنهاد دولت برای استخدام «آندره گدار» فرانسوی به عنوان مدیر كل آثار باستانی ، كتابخانه ، موزه و اشیاء عتیقه ایران را به تصویب رساند . این مصوبه پنج سال بعد در ۱۲ آذر ۱۳۱۲ و پنج سال پس از آن در ۱۲ اسفند ۱۳۱۷ برای یك دوره پنج ساله جدید تمدید شد. / دكتر محمد قلی مجد ، تاراج بزرگ ، ص ۱۸۰ )

این چنین بود که بخش هایی از میراث فرهنگی ایران از سرزمین چهار فصل جدا شده و در معروف ترین موزه دنیا در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت. والبته ناگفته نماند که بسیاری ازاین حفاری‌ها سبب شناخته شدن ایران و کشف لایه‌های تاریخی و فرهنگی ایران برای جهانیان شد.