از نظر جنس تار و پود، فرش تبریز اگر از جنس ابریشم بافته شود، بصورت گل ابريشم، تمام ابريشم و يا چله ابريشم خواهد بود که قاليچه های چله ابريشم تبريز در نوع خود از بهترين فرشهای ايران به حساب می آیند که بسیار باارزش بوده و قیمت بالایی هم دارند.
مواد اولیه فرش تبریز از کجا تهیه می شود ؟
ابریشم مورد استفاده در فرش های ابریشمی به صورت عمده در شهر های تهران و خراسان تولید شده و به تبریز ارسال می گردد.
قسمت عمده پشمی كه در صنعت قاليبافی تبريز مورد استفاده قرار مي گيرد نیز از منطقه ماكو تهیه می شود که دلیل زبری و خشن بودن فرش های تبریز همین پشم هایی است که از شمال غرب ایران تهيه می شوند. بخش عمده ی پشم فرش تبریز از این شهر تامین شده و بخش دیگر از شهر های اروميه و مهاباد، دشت مغان. خوي و سلماس تامین میگردد.
در مورد پرز فرش تبريز بايد به اين ويژگي اشاره كنيم كه حالت ظاهري اين پرزها نه درخشان است و نه ابريشمي، و اين موردي است كه درباره ساير گونه هاي فرش ايران نيز صادق است. اين پديده را در قالی های جديدی كه داراي بافت بسيار ظريفی هستند و حتي در قالي هاي قديمي نيزمی بينيم.
عدم شفافيت و خشكی اين قاليها ناشی از رنگرزی آن و استفاده از آب شور تبريز است كه دارای نمك فراواني است. نخ هاي پود قالی هاي تبريز، از دو رشته تشكيل شده اند: يكي از آنها ضخيم و ديگري نازك است.
اولين رشته (سفيد يا خاكستري) كه براي حجيم كردن كردن قالی و انعطاف پذيری آن در نظر گرفته شده است بصورت كشيده از ميان نخ های تار كه در دو سطح زير و رو قرار دارند عبور مي كند. رشته دوم نيز كه غالباً به رنگ آبي نفتی يا قرمز است، از ميان همين تارها می گذرد.
با اين تفاوت كه نخ های تاری را كه رشته پود اول از هم جدا كرده بطور محكم به يكديگر پيوند ميدهد. يعني رشته نخ هاي تارهای زيرين در رو و تارهاي رويي در زير قرار مي گيرند.
مقاله پبشنهادی: انواع فرش های ایرانی
رجشمار به تعداد گره های موجود از قالی در هر 7 سانتی متر عرضی می باشد که هر چه این تعداد بالاتر می رود فرش دارای ظرافت و استحکام بیشتری می باشد که در نتیجه قیمت آن نیز بالاتر می رود.
به طور کلی در بافت فرش های تبریز این موضوع بسیار اهمیت دارد که بافت فرش برای چه کاری صورت می پذیرد، ابتدا نوع ماده اولیه که نخ ها ابریشمی، پشمی و پنبه ای باشد انتخاب شده و سپس نسبت به آن یکی از این رجشمارها زیر را انتخاب می کنند.
- فرش دستباف ارزان : استفاده از رجشمار 25*25 برای قالی های ارزان قیمت
- فرش های معمول بازار : استفاده از رجشمار 30*30 برای قالی معمول در بازار برای فروش
- فرش های صاداراتی : استفاده از رجشمار 35*35 برای فروش به شرکتهای اروپایی که سفارش می دهند.
- فرش های نفیس : استفاده از رجشمارهای بالا مانند 50*50 برای ارائه به مشتری های خاص داخلی و خارجی
ابعاد فرش تبریز
فرش تبريز از كوچكترين تا بزرگترين اندازه بافته مي شود. معمولاً فرش های تصويری تبريز داراي قطعه كوچك يا متوسط هستند و قالي ها ابريشمي هم غالباً در اندازه ها بزرگ ميباشند.
طرح های فرش تبریز را بشناسید
آن چیزی که در بافت فرش تبریز الیاف را دلپذیر می‌کند، رنگرزی قبل از بافت فرش است.در بافت تابلو فرش تبریز نیز رنگرزی تاثیر بسزایی دارد. تقریبا 50 درصد از کار یک تابلو فرش وابسته به رنگرزی آن است. رنگرزی تابلو فرش سبب می‌شود تا تابلو فرش در اتمام کار زیبا جلوه کند.
در بافت فرش تبریز رنگرزی دومین مرحله، پس از پشم چینی و تبدیل پشم به نخ، محسوب می‌شود. مواد اولیه‌ای که در رنگرزی استفاده می‌شود مرینوس نام دارد. این مواد از پشم گوسفندان حاصل می‌شود. رنگرزی در صباغ خانه انجام می‌شود.
برای عمل رنگرزی در فرش تبریز که به روش طبیعی انجام می‌شود، از رنگهای طبیعی و دیگ‌های مسی استفاده می‌شود. داخل این دیگ‌ها با آب جوش پر شده است. صباغ خانه‌ها در شهر تبریز قدمتی 200 ساله دارند.
از آنجایی که تبريز همواره قطب مهم توليد فرش بوده است و متعاقب آن در صنعت رنگرزی نيز از سابقه طولانی برخوردار است و در طي گذشت زمان در زمينه تكنولوژي و تكنيك رنگرزي به پيشرفت و تكامل رسيده است.
سهولت و سرعت و ارزانی رنگرزی با رنگهاي اروپايی در مقايسه با شيوه معمول در ايران كه مستلزم صرف هزينه و وقت زيادتر بود مردم تبريز را مجذوب خود كرد.
در تبريز از رنگهاي كرمی و آنيلينی ،رنگهاي تركيبی كارخانه های خارجی كه با بيكرمات پتاسيم تثبيت مي شود، هر دو استفاده مي شود كه رنگهاي آنيليني فقط در قالی های ارزان قيمت مصرف دارد.
