فیروزه کوبی

سنگ فیروزه یکی از زیبا‌ترین سنگ‌های موجود در جهان است که همواره مورد توجه انسان‌ها قرار گرفته است. رنگ جذاب و آبی این سنگ به دلیل وجود عنصر مس در آن است. این سنگ در کشورهایی هم‌چون مصر، مکزیک، آمریکا و ایران یافت می‌شود اما بهترین و مرغوب‌ترین نوع این سنگ مربوط به کشور ایران است که از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین معدن فیروزه جهان که در نیشابور است استخراج می‌شود

فیروزه کوبی از صنایع دستی ایران می باشد و با نشاندن قطعه های کوچک سنگ فیروزه به حالت موزاییکی بر روی سطح ظرف ها، زیورآلات و اشیای تزئینی  ساخته می شود. در فیروزه کوبی معمولا از پایه هایی به جنس مسی، برنجی، نقره، ورشویی یا برنزی استفاده می شود.

هرچه ظرف فیروه کوبی پرکارتر و منظم تر باشد و فاصله کمتری بین قطعات فیروزه کوبی باشد ارزش هنری بیشتری دارد.

امروزه مرکز این هنر در اصفهان می باشد. این هنر حدود 60-70 سال پیش در مشهد به دست نعمت الله لایق انجام شده و به اصفهان آورده شد.

کاربرد فیروزه کوبی:

فیروزه کوبی مانند بسیاری از هنرها جنبه تزئینی و تجملی دارد اما از آن جا که این هنر را بر روی ظروفی مانند شیرینی خوری، قندان، گلدان،گلاب پاش، سنگاب و… پیاده سازی می کنند جنبه ی کاربردی نیز پیدا می کند. اما امروزه از فیروزه کوبی به جز بر روی ظروف و زیورآلات برای ساخت تابلوهای نفیس نیز استفاده می شود. بدین گونه که خوشنویسی بر روی سطح اگر پارچه‌ای باشد نوشته شده و سپس فیروزه‌ها بر روی آن چسبانده می‌شوند و اگر سطح مورد نظر چوبی باشد بعد از لیزر طرح مورد نظر بر روی چوبی تکه‌های فیروزه داخل آنها کار می‌شود.

مراحل ساخت فیروزه کوبی عبارتند از:

1-زرگری یا مسگری که توسط اساتید فنی این رشته انجام می شود.
2- فیروزه‌کوبی: خرد کردن و چسباندن سنگهای فیروزه در کنار هم در جای مخصوص خود.
3- پرداخت کاری: پرداخت و پلی استر کاری.

استادان برجسته فیروزه کوبی:

از استادان این هنر میتوان یوسف حاکمیان، حاج داداش، الیاهو، سلیمان صدیق پور، روبن یروشالمی، محمد حسن جعفری و امیرآقاجانی را نام برد.

انواع سنگ فیروزه در فیروزه کوبی:

سنگ های فیروزه از لحاظ کیفیت و رنگ، به دو نوع فیروزه‌ی گچی – سفید و فیروزه‌ی سنگی- آبی، سبز تقسیم می‌شود که فیروزه‌های آبی، سبز خود به دو دسته متوسط و مرغوب تقسیم می‌شوند. نوعی که بیشتر در فیروزه کوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد فیروزه‌های سنگی- آبی و سبز است زیرا فیروزه‌ای که در کار فیروزه‌کوبی استفاده می‌شود باید قابلیت تحمل گرما و فشار زیاد را داشته باشد چرا که طی عملیاتی که شامل مراحل فشار و گرمای زیاد است فیروزه به‌وسیله‌ی لاک بر رو شی مسی چسبانده می‌شود.

نکات مربوط به نگهداری ظروف فیروزه کوبی شده:

ماندگاری ظرو ف فیروزه‌کوبی شاید تا دویست سال هم باشد اما دو چیز به اشیا فیروزه‌کوب صدمه وارد می‌کند:

1- ضربه خوردن: که در اثر افتادن ظروف فیروزه کوبی به‌وجود می آید که در این صورت فیروزه‌های موزاییک شده در اثر افتادن و برخورد با زمین می‌شکنند و از جا در می‌آیند.

2- روغن یا مواد روغنی رنگ آبی فیروزه را کدر و بد رنگ می‌کند.