همه چیز درباره ملیله کاری

ملیله کاری چیست؟

ملیله کاری (filigree) شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که با مفتول‌های نازک نقره انجام می شود.

می‌توان گفت زادگاه اصلی هنر ملیله کاری، اصفهان است ولی امروزه ملیله‌کاری یکی از صنایع دستی اصلی زنجان و بروجرد به حساب می‌آید. در این شهرها کالاهای نقره مانند سینی، قندان، گیره استکان، گل‌سینه و… با روش ملیله‌کاری ساخته می‌شود.خرید صنایع دستی نقره در اصفهان جزیی از سنت خرید جهیزیه عروس است.

نقره به کار رفته در این هنر عیار ۱۰۰ دارد. شمش‌های نقره را با چکش یا دستگاه نورد به شکل مفتول‌های چهارپهلو باریک می‌کنند و ابتدا نقش‌های کوچک را می‌سازند سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقره‌ای با عیار پایین‌تر لحیم می‌کنند.

نقش‌های معمول ملیله‌کاری، بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و… نام دارند.

ملیله کاری در ایران

طبق مشاهدات فیزیکی و منابع موجود در کتاب ها، پیشینه ملیله کاری به پیش از میلاد در زمان هخامنشیان و ساسانیان می رسد. اما با توجه به این که در این صنعت ماده اولیه طلا و نقره است و از گرانبهاترین فلز ها به شمار می روند، متاسفانه آثار چندانی به جا نمانده است؛ زیرا در جنگ ها به غارت برده می شوند و یا برای ارزش آن ها ذوب و تغییر کاربری داده می شوند.  اما طبق آنچه در نوشته های مستشرقان بزرگی همچون آرتور اپهام پوپ و فردریک ریچارد آمده است آن ها به هنر ظریف کار با فلزات گرانبها در شهر زنجان اشاره هایی داشته اند.

ملیله کاری تا زمان پهلوی فقط در شهر زنجان رواج داشته اما بعد از آن در اصفهان، تهران و خراسان نیز ساخته شد و هم اکنون نیز ادامه دارد. برخی به اشتباه آن را از صنایع دستی اصفهان می دانند.

البته در مقاله ی تاریخچه ی ملیله کاری به صورت کامل در خصوص تاریخچه و تکنینک های ملیله کاری توضیح داده شده است و مطالب این مقاله می‌تواند برایتان مفید باشد.

تفاوت مليله زنجان و اصفهان

از لحاظ ساختار، ريز نقش‌هاو عیار نقره مصرفی از یکدیگر متمایز مي شوند. ( عيار نقره مصرفي در اصفهان 95-90 و شايد هم كمتر باشد اما در زنجان، نقره مصرفی با خلوص 9/99 معروف به عيار 100 استفاده می شود)

به لحاظ كيفيت ساخت، مليله اصفهان دارای نقوش بزرگتر نسبت به مليله زنجان است و غنای ريز نقوش، زيبايی و ظرافت كار آن با  مليله زنجان برابری نمی نماید. مليله زنجان با توجه به طرحها و نقشهای اصيل و خصوصا ظرافت زياد آن در مجموع از كيفيت بالايی برخوردار است.

برای دیدن سایر محصولات صنایع دستی می‌توانید از صفحه ی دست‌سازه های صنایع دستی مارسین دیدن فرمایید.

ابزار ملیله کاری

• کوره ملیله کاری :

شامل کوره های زغالی یا کوره های گازی می باشد که جهت ذوب فلزات، حرارت تولید می کنند و دمای آنها معمولاً بالای ۱۳۰۰ درجه سانتی گراد می باشد.

• بوته:

ظرفی است استوانه ای شکل که جهت ذوب نقره از آن استفاده می شود؛ جنس آن از گرافیت و ظرفیت کوچک­ترین آن تقریباً ۵۰ گرم و بزرگ‌ترین آن یک کیلوگرم است.

• ریجه (ریژه) ملیله کاری :

قالب فلزی می باشد که نقره بعد از ذوب، داخل آن ریخته می‌شود.

• دستگاه نورد :

شمش ملیله ای را به مفتول تبدیل می کند.

• دمبوری :

که حاوی یک مخزن بنزین، یک دم هوا و همچنین یک مشعل می باشد و جهت آتشکاری جزئی به کار می رود.

• انبر آتش کاری :

دارای دسته ای بلند بوده و هنگام آتش و لحیم کاری استفاده می شود.

• مته برقی :

برای سوراخ کردن برخی قسمت های زمینه کار استفاده می شود.

• تخته تاب :

دو قطعه چوب که برای تابیدن مفتول نقره ای بکار می رود.

• قیچی:

برای بریدن ورقه های آهنی و قطع مفتول های نقره ای استفاده می شود.

• فرچه یا برس سیمی ملیله کاری :

برای پاک کردن ناپاکی ها و چرک از روی ملیله استفاده میشود.

• آینه سوهان ملیله کاری :

برای براق کردن و شفاف نمودن سطح کار نقره استفاده می‌شود.

• جفت :

برای شکل دادن مفتول ملیله به ریز نقش‌ها بکار می رود.

• قالب ریخته گری :

برای ساختن اشیاء از قبیل پایه و دسته استکان بکار می‌رود.

• دندانه ملیله کاری :

برای تبدیل نوار نقره ای به نوار دندانه دار استفاده می شود.

• حدیده ملیله کاری:

ابزاری است برای تهیهمفتول­های نقره با قطرهای مختلف به شکل استوانه که از دو لایه بیرونی و درونی تشکیل شده است.